پنج رکن اصلی اسلام: بررسی عمیق – سلسله دروس اصول کافی (جلسه چهارم)
عناوین ذکر شده در این سخنرانی :
درس کافی جلد دوم، جلسه چهارم درباره شرایع بحث می‌کند.
روایتی از اصحاب پیامبر درباره اولو الأزم (صاحبان کتاب آسمانی) نقل می‌شود.
پنج پیامبر اولو الأزم معرفی می‌شوند: نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و محمد.
هر پیامبر جدید، شریعت پیامبر قبلی را با وظیفه الهی کنار می‌گذاشت.
پایه‌های اسلام پنج چیز است: نماز، زکات، روزه، حج و ولایت.
ولایت به معنای دوستی و محبت به اهل بیت و دشمنی با دشمنان آنهاست.
خلاصه نکات گفته شده :
شرایع و اولوالعزم
بحث درس، حول شرایع الهی و روایتی از اصحاب پیامبر درباره اولو الأزم می‌چرخد. اولو الأزم به معنای صاحبان کتاب آسمانی است. در این روایت، پنج پیامبر به عنوان اولو الأزم معرفی می‌شوند: نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و محمد. هر پیامبر جدید، با دریافت شریعت جدید، شریعت پیامبر پیشین را (از روی وظیفه الهی و نه کفر) کنار می‌گذاشت. این تغییر شریعت به معنای نفی کامل شریعت قبلی نبوده، بلکه اصول کلی مشترک مانند توحید باقی می‌ماند. مثلاً، شریعت ابراهیم بر شریعت نوح، و شریعت موسی بر شریعت ابراهیم افزوده شد. اما شریعت اسلام، آخرین و کاملترین شریعت است و تا روز قیامت پایدار می‌ماند.
پایه‌های اسلام
بخش دوم درس به پایه‌های اسلام می‌پردازد. طبق روایتی از امام باقر، پایه‌های اسلام بر پنج چیز بنا شده است: نماز، زکات، روزه، حج و ولایت. بحثی در مورد مفهوم ولایت مطرح می‌شود. ولایت در یک روایت به معنای دوستی و محبت به اهل بیت و دشمنی با دشمنانشان، و در روایتی دیگر به معنای سرپرستی الهی بر مردم تفسیر می‌شود. امام صادق، ولایت را در کنار سایر ارکان اسلام قرار می‌دهد و تاکید می‌کند که بدون ولایت، سایر اعمال قبول نیستند. این تاکید بر اهمیت ولایت در دین اسلام نشان می‌دهد که پذیرش ولایت، شرط قبول سایر عبادات است.
کافی ج 2 جلسه 4
2 3- 50- 1 عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- فَاصْبِرْ كَمٰا صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ فَقَالَ نُوحٌ وَ إِبْرَاهِيمُ وَ مُوسَى وَ عِيسَى وَ مُحَمَّدٌ ص قُلْتُ كَيْفَ صَارُوا أُولِي الْعَزْمِ قَالَ لِأَنَّ نُوحاً بُعِثَ بِكِتَابٍ وَ شَرِيعَةٍ وَ كُلُّ مَنْ جَاءَ بَعْدَ نُوحٍ أَخَذَ بِكِتَابِ نُوحٍ وَ شَرِيعَتِهِ وَ مِنْهَاجِهِ حَتَّى جَاءَ إِبْرَاهِيمُ ع بِالصُّحُفِ وَ بِعَزِيمَةِ تَرْكِ كِتَابِ نُوحٍ لَا كُفْراً بِهِ فَكُلُّ نَبِيٍّ جَاءَ بَعْدَ إِبْرَاهِيمَ ع أَخَذَ بِشَرِيعَةِ إِبْرَاهِيمَ وَ مِنْهَاجِهِ وَ بِالصُّحُفِ حَتَّى جَاءَ مُوسَى بِالتَّوْرَاةِ وَ شَرِيعَتِهِ وَ مِنْهَاجِهِ وَ بِعَزِيمَةِ تَرْكِ الصُّحُفِ وَ كُلُّ نَبِيٍّ جَاءَ بَعْدَ مُوسَى ع أَخَذَ بِالتَّوْرَاةِ وَ شَرِيعَتِهِ وَ مِنْهَاجِهِ حَتَّى جَاءَ الْمَسِيحُ ع بِالْإِنْجِيلِ وَ بِعَزِيمَةِ تَرْكِ شَرِيعَةِ مُوسَى وَ مِنْهَاجِهِ فَكُلُّ نَبِيٍّ جَاءَ بَعْدَ الْمَسِيحِ أَخَذَ بِشَرِيعَتِهِ وَ مِنْهَاجِهِ حَتَّى جَاءَ مُحَمَّدٌ ص فَجَاءَ بِالْقُرْآنِ وَ بِشَرِيعَتِهِ وَ مِنْهَاجِهِ فَحَلَالُهُ حَلَالٌ إِلَى
الكافي (ط – الإسلامية)، ج2، ص: 18
يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ حَرَامُهُ حَرَامٌ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ فَهَؤُلَاءِ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ ع
بَابُ دَعَائِمِ الْإِسْلَامِ
1 3- 51- 1 حَدَّثَنِي الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ الزِّيَادِيِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْوَشَّاءِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبَانُ بْنُ عُثْمَانَ عَنْ فُضَيْلٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ بُنِيَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ وَ الْوَلَايَةِ وَ لَمْ يُنَادَ بِشَيْ‌ءٍ كَمَا نُودِيَ بِالْوَلَايَةِ
2 3- 52- 1 عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَجْلَانَ أَبِي صَالِحٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَوْقِفْنِي عَلَى حُدُودِ الْإِيمَانِ فَقَالَ شَهَادَةُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ وَ الْإِقْرَارُ بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَ صَلَوَاتُ الْخَمْسِ وَ أَدَاءُ الزَّكَاةِ وَ صَوْمُ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ حِجُّ الْبَيْتِ وَ وَلَايَةُ وَلِيِّنَا وَ عَدَاوَةُ عَدُوِّنَا وَ الدُّخُولُ مَعَ الصَّادِقِينَ
فی الوافی : لعل المراد بالدخول مع الصادقين متابعة أهل بيت العصمة و الطهارة في أقوالهم و أفعالهم و هو ناظر إلى قوله سبحانه يٰا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّٰهَ وَ كُونُوا مَعَ الصّٰادِقِينَ «الوافی ج 4 ص 87»
3 3- 53- 1 أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْكُوفِيِّ عَنْ عَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ بُنِيَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ وَ الْوَلَايَةِ وَ لَمْ يُنَادَ بِشَيْ‌ءٍ كَمَا نُودِيَ بِالْوَلَايَةِ فَأَخَذَ النَّاسُ بِأَرْبَعٍ وَ تَرَكُوا هَذِهِ يَعْنِي الْوَلَايَةَ
فی الوافی : الولاية بالفتح بمعنى المحبة و المودة و هي المراد بها في الحديث السابق (المراد من السابق ح2 اذ فی الوافی تقدیم وتأخیر فی ردیف الاحادیث )و لهذا لم يكتف بها حتى أردفه بقوله و الدخول مع الصادقين و بالكسر تولي الأمر و مالكية التصرف فيه و هو المراد بها هاهنا و فيما يأتي و النداء بالولاية إشارة إلى حديث يوم الغدير «الوافی ج 4 ص 88»
4 3- 53- 2 مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ ابْنِ الْعَرْزَمِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ قَالَ أَثَافِيُّ الْإِسْلَامِ ثَلَاثَةٌ الصَّلَاةُ وَ الزَّكَاةُ وَ الْوَلَايَةُ لَا تَصِحُّ وَاحِدَةٌ مِنْهُنَّ إِلَّا بِصَاحِبَتَيْهَا
دانلود فایل
سوالات متداول
- سوال: درس امروز مربوط به چه موضوعی است؟
پاسخ: درس امروز، جلسه چهارم از جلد دوم کتاب کافی است که به بحث شرایع و پایه‌های اسلام می‌پردازد. بخش اول درس به تفسیر آیه‌ای در باب شرایع و بحث اولوالأزم می‌پردازد و بخش دوم به پنج رکن اساسی اسلام می‌پردازد. - سوال: اولوالأزم در روایت مورد بحث چه کسانی هستند؟
پاسخ: اولوالأزم در این روایت به پنج پیامبر بزرگ الهی، نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و محمد (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) اشاره دارد. این پیامبران به عنوان صاحبان کتاب آسمانی در نظر گرفته شده‌اند. - سوال: چرا روایت از حضرت نوح آغاز می‌شود؟
پاسخ: به دلیل اینکه حضرت نوح اولین پیامبری بود که می‌توانست علناً دین خود را ابراز کند، چراکه پیامبران پیش از او در شرایط سخت و خفقان زندگی می‌کردند. - سوال: آیا هر پیامبر کتاب آسمانی قبلی را به‌طور کامل نسخ کرده است؟
پاسخ: نه، نسخ به معنای حذف کامل کتاب پیشین نیست. اصول کلی و توحید در همه کتاب‌ها مشترک بوده است، اما در جزئیات و احکام تفاوت‌هایی وجود داشته است. مثلاً تورات، احکام و جزئیات بیشتری نسبت به صحف ابراهیم داشته است. - سوال: پنج رکن اساسی اسلام کدامند؟
پاسخ: پنج رکن اساسی اسلام بر اساس روایت امام باقر (علیه‌السلام) عبارتند از: نماز، زکات، روزه، حج و ولایت. - سوال: معنای ولایت در روایت چیست؟
پاسخ: معنای ولایت در روایات مختلف متفاوت است. در برخی روایات به معنای محبت و دوستی و در برخی دیگر به معنای سرپرستی و خلافت است. در روایتی دیگر، ولایت به معنای تولی (دوست داشتن اولیای خدا) و تبری (دشمنی با دشمنان خدا) تفسیر شده است. - سوال: اهمیت ولایت در میان ارکان اسلام چیست؟
پاسخ: ولایت از اهمیت بالایی برخوردار است و بدون آن، اعمال دیگر قبول نخواهد شد. در روایات آمده است که اگر کسی عبادات زیادی انجام دهد اما ولایت نداشته باشد، به آتش جهنم وارد خواهد شد. - سوال: آیا انجیل موجود، همان انجیل اصلی است؟
پاسخ: در روایت ذکر شده که انجیل موجود، بسیار مختصر است و بخش عمده‌ای از آن تغییر یافته و تحریف شده است. برخی از مسیحیان خود نیز به این موضوع اذعان دارند. - سوال: هدف از ذکر جزئیات جنگ‌ها در تورات چیست؟
پاسخ: در روایت اشاره شده که تورات، به دلیل جزئیات زیادش، حتی جزئیات جنگ‌ها و غنائم جنگی را نیز ذکر کرده است. این جزئیات نشان از تفصیل زیاد این کتاب دارد. - سوال: کاربرد عملی آموزه‌های این درس چیست؟
پاسخ: این درس، درک عمیق‌تری از شرایع الهی و جایگاه ولایت در اسلام را ارائه می‌دهد. این درک، می‌تواند به تقویت ایمان و عمل به دستورات دینی کمک کند.
