۳ راز برای رسیدن به نیت خالص در اعمال – سلسله دروس اصول کافی (جلسه دوم)
عناوین ذکر شده در این سخنرانی :
عمل صالح به کیفیت و اخلاص آن بستگی دارد، نه کمیت.
نیت خالصانه از خود عمل مهم‌تر است. نیت، انگیزه اصلی عمل را مشخص می‌کند.
اخلاص در عمل به معنای انجام آن فقط برای رضای خداست، نه برای جلب توجه دیگران.
قلب سلیم، قلبی است که فقط خدا در آن حضور دارد، بدون هیچ شریک یا شکی.
زهد واقعی به معنای آماده سازی قلب برای آخرت و رهایی از تعلقات دنیوی است.
برای رسیدن به اخلاص، باید قلب را از هرگونه حب دنیا و تعلقات غیرخدایی پاک کرد
خلاصه نکات گفته شده :
اهمیت نیت و اخلاص در عمل: بحث اصلی حول اهمیت نیت و اخلاص در عمل صالح می‌چرخد. سخنران بر این نکته تأکید می‌کند که کمیت اعمال، بدون اخلاص، ارزشی ندارد. کیفیت و نیت خالصانه در رضای خداست که عمل را ارزشمند می‌سازد. به عنوان مثال، فردی که نمازهای بسیاری می‌خواند، اما نیتش تنها برای جلب توجه است، ثوابی کسب نمی‌کند. اما کسی که با نیت خالص و برای رضای خدا حتی یک نماز می‌خواند، ثواب بیشتری می‌برد.
تفسیر آیه “لیبلوبکم”: سخنران آیه “لیبلوبکم” را تفسیر می‌کند و می‌گوید هدف خداوند از آفرینش مرگ و زندگی، آزمایش انسان‌ها در عمل و نیت آنهاست. مراد از “احسن عمل”، عملی است که با اخلاص و ترس از خدا انجام شود. ترس از خدا به معنای دوری از او نیست، بلکه به معنای هراس از دوری از اوست. اصابه در عمل، یعنی داشتن خشیت الهی و نیت صادقه و حسنه.
قلب سلیم و قلب سقیم: بخش دیگری از بحث به تمایز قلب سلیم از قلب سقیم می‌پردازد. قلب سلیم قلبی است که تنها خدا در آن حضور دارد و هیچ شریک یا شکی در آن راه ندارد. قلب سقیم قلبی است که مشغول به حب دنیا، شهرت، و سایر تعلقات دنیوی است. برای رسیدن به قلب سلیم، باید قلب را از هرگونه حب غیرخدایی پاک کرد.
زهد و آماده سازی برای آخرت: در ادامه، سخنران به مفهوم زهد می‌پردازد. زهد به معنای ترک تعلقات دنیوی و آماده شدن برای آخرت است. انبیاء آمدند تا انسان‌ها را به زهد دعوت کنند، تا قلب‌هایشان برای آخرت آماده شود و جایگاه خدا در دل‌هایشان مستقر گردد. این آماده سازی، جاروب کردن قلب از حب دنیا و تعلقات دنیوی است تا خدا بتواند در قلب مستقر شود.
نتیجه گیری: در نهایت، سخنران به این نتیجه می‌رسد که کلید خوشبختی و سعادت، اخلاص در عمل و داشتن قلبی سلیم است. کیفیت عمل و نیت خالصانه مهم‌تر از کمیت آن است. رسیدن به این هدف نیازمند جاروب کردن قلب از حب دنیا و تعلقات غیرخدایی و آماده شدن برای آخرت است.
کافی ج 2 جلسه 2
4 3- 45- 3 عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْمِنْقَرِيِّ عَنْ سُفْيَانَ بْنِ عُيَيْنَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ-(فی سورة ملک :الَّذي خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَياة ) لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا قَالَ لَيْسَ يَعْنِي أَكْثَرَ عَمَلًا وَ لَكِنْ أَصْوَبَكُمْ عَمَلًا وَ إِنَّمَا الْإِصَابَةُ خَشْيَةُ اللَّهِ وَ النِّيَّةُ الصَّادِقَةُ وَ الْحَسَنَةُ ثُمَّ قَالَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْعَمَلِ حَتَّى يَخْلُصَ أَشَدُّ مِنَ الْعَمَلِ وَ الْعَمَلُ الْخَالِصُ الَّذِي لَا تُرِيدُ أَنْ يَحْمَدَكَ عَلَيْهِ أَحَدٌ إِلَّا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ النِّيَّةُ أَفْضَلُ مِنَ الْعَمَلِ أَلَا وَ إِنَّ النِّيَّةَ هِيَ الْعَمَلُ ثُمَّ تَلَا قَوْلَهُ عَزَّ وَ جَلَّ- قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلىٰ شٰاكِلَتِهِ يَعْنِي عَلَى نِيَّتِهِ
ملاک عمل نزد خدا کثرت نیست بلکه کیفیت واخلاص است . درس زیاد خواندم ویادرس زیاد گفتم ویا کتاب زیاد نوشتم ملاک ارزش نیست چقدرش برای خدا بود آن ارزش است . در روز قیامت به کثرت های بدون اخلاص قلم قرمز یعی بطلان می کشند وبه قلت های با اخلاص قلم سبز فی کشند که علامت پذیرش است . به همین منوال حساب کنید زیادی نماز وروزه ملاک نیست آنچه که ارزش می دهد برای خدا بودن است .
ازفقره اخیر روایت استفاده می شود ثواب بر عمل نیست ثواب بر نیت است .در آیه 37 از سوره حج می فرماید : ﴾ لَن يَنَالَ اللَّـهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُهَا وَلَـٰكِن يَنَالُهُ التَّقْوَىٰ مِنكُمْۚ
بدانید گوشت و خون قربانی به خدا نمی‌رسد؛ بلکه آنچه به او می‌رسد، پرهیزکاری و نیت خالص شماست.
5 3- 46- 1 وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فی الشعراء «يوْمَ لا يَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ ) إِلّٰا مَنْ أَتَى اللّٰهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ » (89-88) قَالَ الْقَلْبُ السَّلِيمُ الَّذِي يَلْقَى رَبَّهُ وَ لَيْسَ فِيهِ أَحَدٌ سِوَاهُ قَالَ وَ كُلُّ قَلْبٍ فِيهِ شِرْكٌ أَوْ شَكٌّ فَهُوَ سَاقِطٌ وَ إِنَّمَا أَرَادُوا الزُّهْدَ فِي الدُّنْيَا لِتَفْرُغَ قُلُوبُهُمْ لِلْآخِرَةِ
قال المجلسی :
قوله عليه السلام: و ليس فيه أحد سواه، أي أخرج عن قلبه حب ما سوى الله و الاشتغال بغيره سبحانه، أ و لم يختر في قلبه على رضا الله رضا غيره، أو كانت أعماله و نياته كلها خالصة لله لم يشرك فيها غيره” و كل قلب فيه شرك” أعم من الشرك الجلي و الخفي.” أو شك” و هو ما يقابل اليقين الذي يظهر أثره على الجوارح، فإن كل معصية أو توسل بغيره سبحانه يستلزم ضعفا في اليقين فالشك يشمله” فهو ساقط” أي عن درجة الاعتبار أو بعيد عن الرب تعالى.
” و إنما أرادوا” أي الأنبياء و الأوصياء” الزهد” …يعني أن الزهد في الدنيا ليس مقصودا لذاته، و إنما أمر الناس به لتكون قلوبهم فارغة عن محبة الدنيا، صالحة لحب الله تعالى، خالصة له عز و جل، لا شركة فيها لما سوى الله، و لا شك ناشئا من شدة محبتها لغير الله. «مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول؛ ج7، ص: 87»
دانلود فایل
سوالات متداول
- سؤال: موضوع اصلی این درس چیست؟
پاسخ: موضوع اصلی درس، تفسیر آیه‌ی «الَّذِی خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَیَاةَ لِیَبْلُوَكُمْ أَیُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا» از سوره‌ی مبارکه‌ی ملک و بحث در مورد اهمیت نیت و اخلاص در اعمال می‌باشد. این درس به بررسی تفاوت بین کمیت و کیفیت عمل و نقش نیت صادقانه در پذیرش اعمال نزد خداوند می‌پردازد. - سؤال: مراد از «لیبلوبکم ای کم احسن عملا» در آیه‌ی مورد بحث چیست؟
پاسخ: به گفته‌ی حضرت، مراد از این آیه‌ی شریفه این نیست که خداوند می‌خواهد ببیند چه کسی بیشترین اعمال را انجام می‌دهد، بلکه هدف این است که ببیند کدامیک از شما عملتان خالصانه‌تر و با نیت صادقانه‌تر است. اهمیت کیفیت عمل بر کمیت آن تاکید شده است. - سؤال: اصابه در این آیه چه معنایی دارد؟
پاسخ: اصابه به معنای ترس از خدا و داشتن نیت صادقانه و نیکو است. ترس از خدا به معنای دوری از او نیست، بلکه به معنای احترام و ترس از خشم الهی و جدایی از جمال و رحمت اوست. - سؤال: نقش نیت در عمل چیست؟
پاسخ: نیت، اساس و بنیاد عمل است. حضرت می‌فرماید نیت خالص از خود عمل برتر است و حتی می‌تواند به جای عمل قرار گیرد. هر عملی به نیت انجام می‌شود و آن نیت است که عمل را تفسیر می‌کند. - سؤال: چگونه می‌توان به نیت خالص دست یافت؟
پاسخ: برای رسیدن به نیت خالص باید تمام توجه و هدف ما در عمل، رضایت خداوند باشد و به دنبال تعریف و ستایش دیگران نباشیم. عمل باید فقط و فقط برای رضای خداوند باشد، بدون هیچ انگیزه و منظور دیگری. - سؤال: آیا زیاد بودن اعمال، کفایت می‌کند؟
پاسخ: خیر، زیاد بودن اعمال بدون اخلاص و نیت خالص کافی نیست. اهمیت کیفیت و اخلاص در عمل بر کمیت آن تأکید شده است. در قیامت، خداوند به اعمال با اخلاص توجه می‌کند نه به تعداد اعمال. - سؤال: مثالی برای توضیح تفاوت نیت در اعمال ارائه دهید.
پاسخ: دو نفر از مدینه به زیارت امام رضا علیه‌السلام می‌روند. یکی برای زیارت و ملاقات امام و دیگری برای هدف دیگری. هر دو سفر یکسانی انجام داده‌اند، اما نیت متفاوت آن‌ها، ارزش و ثواب سفرشان را متفاوت می‌کند. - سؤال: قلب سلیم چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
پاسخ: قلب سلیم قلبی است که فقط و فقط خدا در آن باشد. هیچ حبّ دنیایی، حبّ شهرت و یا چیزی غیر از خدا در آن جای ندارد. این قلب پاک و بدون شَک و تردید است. - سؤال: زهد در این درس چه معنایی دارد؟
پاسخ: زهد در این درس به معنای جارو کردن تعلقات دنیوی از دل و آماده شدن برای آخرت و توجه به رضایت خداوند است. هدف از زهد، آماده کردن دل برای پذیرش محبت و رضایت الهی است. - سؤال: چگونه می‌توانیم عمل خالصانه داشته باشیم؟
پاسخ: با توجه به خداوند در انجام عمل، دوری از حبّ دنیا و شهرت، داشتن نیت خالص و تمرکز بر رضای الهی می‌توانیم به عمل خالصانه دست یابیم. مهمترین نکته در عمل، اخلاص در نیت است.
