آیا ولایت مهم‌تر از نماز و روزه است؟ – سلسله دروس اصول کافی (جلسه پنجم)
عناوین ذکر شده در این سخنرانی :
اسلام بر پنج رکن استوار است: نماز، زکات، حج، روزه، و ولایت.
ولایت مهم‌ترین رکن است، زیرا کلید دیگر ارکان است.
نماز پس از ولایت، مهم‌ترین رکن است، زیرا ستون دین است.
زکات پس از نماز، به دلیل قرینه‌بودن با نماز در قرآن، اهمیت دارد.
حج نیز واجب و دارای فضیلت بسیار است.
روزه، اگرچه در رتبه آخر است، اما از آتش جهنم محافظت می‌کند.
خلاصه نکات گفته شده :
اهمیت ولایت در اسلام
بحث اصلی پیرامون پنج رکن اساسی اسلام (نماز، زکات، حج، روزه و ولایت) و اهمیت فوق‌العاده ولایت به‌عنوان کلید دیگر ارکان بود. این بحث با روایتی از امام باقر علیه السلام آغاز شد که در آن ولایت به‌عنوان رکن اصلی و کلید فهم و اجرای صحیح دیگر ارکان معرفی شده است. عدم شناخت امام و عدم پیروی از او مانع از پذیرش اعمال دیگر می‌شود.
مقام نماز در ارکان اسلام
پس از ولایت، به نماز به‌عنوان ستون دین اشاره شد. اهمیت نماز به‌دلیل جایگاه اساسی آن در دین تأکید شد. روایات مختلفی در تأیید اهمیت نماز و پاک‌کنندگی گناهان ذکر گردید.
نقش زکات و حج در نظام دینی
زکات به‌عنوان رکن دیگری که در قرآن مجید در کنار نماز آمده است، مورد بحث قرار گرفت و اهمیت آن در کنار نماز و پاک‌کنندگی گناهان مورد تأکید قرار گرفت. همچنین، حج به‌عنوان رکن واجب و دارای فضیلت بسیار، و اهمیت انجام آن برای هر مسلمانی که توانایی دارد، مورد تأکید قرار گرفت. عدم انجام حج، پیامدهای منفی معنوی و اخروی را به همراه خواهد داشت.
مقام روزه و جایگاه آن در ارکان اسلام
در نهایت به روزه پرداخته شد و جایگاه آن به‌عنوان آخرین رکن از پنج رکن اساسی اسلام مورد بررسی قرار گرفت. اگرچه در رتبه آخر قرار دارد، اما به دلیل قابلیت جایگزینی (فدیه) و محافظت از آتش جهنم، اهمیت خود را حفظ می‌کند.
کافی ج 2 جلسه 5
الكافي (ط – الإسلامية)؛ ج2، ص: 18
5 3- 54- 1 عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الصَّلْتِ جَمِيعاً عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ بُنِيَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسَةِ أَشْيَاءَ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ الْحَجِّ وَ الصَّوْمِ وَ الْوَلَايَةِ قَالَ زُرَارَةُ فَقُلْتُ وَ أَيُّ شَيْ‌ءٍ مِنْ ذَلِكَ أَفْضَلُ فَقَالَ الْوَلَايَةُ أَفْضَلُ لِأَنَّهَا مِفْتَاحُهُنَّ وَ الْوَالِي هُوَ الدَّلِيلُ عَلَيْهِنَّ قُلْتُ ثُمَّ الَّذِي
الكافي (ط – الإسلامية)، ج2، ص: 19
يَلِي ذَلِكَ فِي الْفَضْلِ فَقَالَ الصَّلَاةُ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ الصَّلَاةُ عَمُودُ دِينِكُمْ قَالَ قُلْتُ ثُمَّ الَّذِي يَلِيهَا فِي الْفَضْلِ قَالَ الزَّكَاةُ لِأَنَّهُ قَرَنَهَا بِهَا وَ بَدَأَ بِالصَّلَاةِ قَبْلَهَا وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الزَّكَاةُ تُذْهِبُ الذُّنُوبَ قُلْتُ وَ الَّذِي يَلِيهَا فِي الْفَضْلِ قَالَ الْحَجُّ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ لِلّٰهِ عَلَى النّٰاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطٰاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللّٰهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعٰالَمِينَ- وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَحَجَّةٌ مَقْبُولَةٌ خَيْرٌ مِنْ عِشْرِينَ صَلَاةً نَافِلَةً وَ مَنْ طَافَ بِهَذَا الْبَيْتِ طَوَافاً أَحْصَى فِيهِ أُسْبُوعَهُ وَ أَحْسَنَ رَكْعَتَيْهِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ وَ قَالَ فِي يَوْمِ عَرَفَةَ وَ يَوْمِ الْمُزْدَلِفَةِ مَا قَالَ قُلْتُ فَمَا ذَا يَتْبَعُهُ قَالَ الصَّوْمُ قُلْتُ وَ مَا بَالُ الصَّوْمِ صَارَ آخِرَ ذَلِكَ أَجْمَعَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الصَّوْمُ جُنَّةٌ مِنَ النَّارِ قَالَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ أَفْضَلَ الْأَشْيَاءِ مَا إِذَا فَاتَكَ لَمْ تَكُنْ مِنْهُ تَوْبَةٌ دُونَ أَنْ تَرْجِعَ إِلَيْهِ فَتُؤَدِّيَهُ بِعَيْنِهِ إِنَّ الصَّلَاةَ وَ الزَّكَاةَ وَ الْحَجَّ وَ الْوَلَايَةَ لَيْسَ يَقَعُ شَيْ‌ءٌ مَكَانَهَا دُونَ أَدَائِهَا وَ إِنَّ الصَّوْمَ إِذَا فَاتَكَ أَوْ قَصَّرْتَ أَوْ سَافَرْتَ فِيهِ أَدَّيْتَ مَكَانَهُ أَيَّاماً غَيْرَهَا وَ جَزَيْتَ ذَلِكَ الذَّنْبَ بِصَدَقَةٍ وَ لَا قَضَاءَ عَلَيْكَ وَ لَيْسَ مِنْ تِلْكَ الْأَرْبَعَةِ شَيْ‌ءٌ يُجْزِيكَ مَكَانَهُ غَيْرُهُ
فی الوافی :ذكر قاعدة كلية في معرفة الأفضل و ذكر أن الصوم قد يقضى مع الفوات أياما أخر و قد لا يقضى بل ينوب غيره منابه كالفدية لمن يطيقه بخلاف الأربعة فإنها مما لا ينوب غيره منابهأو قصرت يعني في شي‌ء من شرائطه أو أركانه « الوافي؛ ج4، ص: 90»
قَالَ ثُمَّ قَالَ ذِرْوَةُ الْأَمْرِ وَ سَنَامُهُ وَ مِفْتَاحُهُ وَ بَابُ الْأَشْيَاءِ وَ رِضَا الرَّحْمَنِ الطَّاعَةُ لِلْإِمَامِ بَعْدَ مَعْرِفَتِهِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ- مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطٰاعَ اللّٰهَ وَ مَنْ تَوَلّٰى فَمٰا أَرْسَلْنٰاكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً- أَمَا لَوْ أَنَّ رَجُلًا قَامَ لَيْلَهُ وَ صَامَ نَهَارَهُ وَ تَصَدَّقَ بِجَمِيعِ مَالِهِ وَ حَجَّ جَمِيعَ دَهْرِهِ وَ لَمْ يَعْرِفْ وَلَايَةَ وَلِيِّ اللَّهِ فَيُوَالِيَهُ وَ يَكُونَ جَمِيعُ أَعْمَالِهِ بِدَلَالَتِهِ إِلَيْهِ مَا كَانَ لَهُ عَلَى اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ حَقٌّ فِي ثَوَابِهِ وَ لَا كَانَ مِنْ أَهْلِ الْإِيمَانِ ثُمَّ قَالَ أُولَئِكَ الْمُحْسِنُ مِنْهُمْ يُدْخِلُهُ اللَّهُ الْجَنَّةَ بِفَضْلِ رَحْمَتِهِ
قال المجلسی : قوله عليه السلام: أولئك المحسن منهم، الظاهر أنه إشارة إلى المخالفين، و المراد بهم المستضعفون فإنهم مرجون لأمر الله، و لذا قال: بفضل رحمته في مقابلة قوله: ما كان له على الله حق، و الحاصل أن المؤمنين لهم على الله حق لوعده، و المستضعفون ليس لهم على الله حق لأنه لم يعدهم الثواب بل قال: إما يعذبهم و إما يتوب عليهم، فإن أدخلهم الجنة فبمحض فضله، و يحتمل أن يكون إشارة إلى المؤمنين العارفين أي إنما يدخل المؤمنين الجنة و إدخالهم أيضا بفضله لا باستحقاقهم و الأول أظهر. : «مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول؛ ج7، ص: 108»
دانلود فایل
سوالات متداول
- سؤال: اسلام بر چه پنج رکن استوار است؟
پاسخ: بر اساس روایت ذکر شده در متن، اسلام بر پنج رکن استوار است: نماز، زکات، حج، روزه و ولایت. ولایت به عنوان مهم‌ترین رکن معرفی شده است، زیرا کلید سایر ارکان است. - سؤال: چرا ولایت مهم‌ترین رکن اسلام محسوب می‌شود؟
پاسخ: به این دلیل که ولایت (یعنی امام) راهنمای ما در انجام سایر فرایض دینی است. امام، ما را در انجام صحیح نماز، زکات، حج و روزه راهنمایی می‌کند. - سؤال: پس از ولایت، کدام رکن از اهمیت بیشتری برخوردار است و چرا؟
پاسخ: پس از ولایت، نماز از اهمیت بیشتری برخوردار است. پیامبر فرمودند که نماز ستون دین است و بدون آن، دین پایدار نمی‌ماند. - سؤال: اهمیت زکات در چیست و چه جایگاهی در مقایسه با نماز دارد؟
پاسخ: زکات به دلیل ذکر آن در قرآن در کنار نماز و به دلیل پاک‌کننده بودن گناهان، اهمیت فراوانی دارد. هرچند که نماز بر زکات تقدم دارد. - سؤال: جایگاه حج در ارکان دین چیست و چه پیامدهایی در پی ترک آن وجود دارد؟
- پاسخ: حج بر هر مسلمانی که توانایی دارد واجب است و ترک آن پیامدهای جدی در پی دارد. از جمله این پیامدها، احتمال سرد شدن ایمان و حتی کفر ورزیدن ذکر شده است.
- سؤال: چرا روزه در رتبه‌ی آخر ارکان پنجگانه قرار گرفته است؟
پاسخ: به این دلیل که روزه گاهی اوقات بدل دارد (مانند کفاره). اما سایر ارکان (نماز، زکات، حج و ولایت) بدل ندارند و باید به طور کامل انجام شوند. - سؤال: آیا انجام سایر اعمال دینی بدون توجه به امام و ولایت، ثواب دارد؟
پاسخ: خیر، به گفته‌ی امام، انجام تمام اعمال دینی (مانند نماز شب، روزه، صدقه و حج) بدون شناخت و اطاعت از امام، فاقد ارزش و ثواب است. - سؤال: منظور از “اولئک المحسنون” در متن چیست؟
پاسخ: مرحوم مجلسی دو احتمال برای این عبارت مطرح کرده‌اند: 1. اشاره به غیر شیعیان مستضعفی که بدون آگاهی کامل، اعمال نیک انجام داده‌اند. 2. اشاره به شیعیانی که اعمال نیک انجام می‌دهند، اما ورودشان به بهشت به فضل و رحمت الهی است نه به واسطه‌ی اعمالشان. - سؤال: چه توصیه‌ای برای انجام صحیح اعمال دینی ارائه شده است؟
پاسخ: اولویت با شناخت و اطاعت از امام است. بدون شناخت و اطاعت از امام، سایر اعمال دینی بی‌نتیجه خواهد بود. - سؤال: آیا می‌توان از جایگاه ارکان پنجگانه اسلام در زندگی روزمره خود استفاده کرد؟
پاسخ: بله، درک جایگاه و اهمیت هر یک از ارکان پنجگانه، می‌تواند به ما در اولویت‌بندی و انجام صحیح وظایف دینی کمک کند. همیشه باید به یاد داشته باشیم که ولایت و امامت کلید اصلی سعادت دنیوی و اخروی ما هستند.
